صورت­‌بندی و راه حلی از پارادوکس پروتاگوراس در یک منطق تلفیقی توجیه، زمان و تکلیف

 

مقداد قاری

دانشگاه اصفهان و پژوهشگاه دانشهای بنیادی

 

  چکیده.

پارادوکس پروتاگوراس در مورد دانشجوی فقیری است به نام یوآتلوس که می‏‌خواهد از سوفسطایی معروف یونانی پروتاگوراس علم حقوق و وکالت بیاموزد. پروتاگوراس قراردادی با او تنظیم می­کند که مطابق با آن موافقت می‏‌کند بدون گرفتن حق‏‌الزحمه به او درس دهد با این شرط که یوآتلوس موظف است به محض اینکه در اولین دادگاه پیروز شد حق‏‌الزحمه او را بپردازد. پروتاگوراس مطابق با قرارداد به او درس می‏‌دهد. با این حال مدت زمان زیادی می‏گذرد و یوآتلوس در هیچ دادگاهی شرکت نمی‏کند و حق‏‌الزحمه پروتاگوراس را پرداخت نمی‏‌کند. پروتاگوراس برای گرفتن حق‏‌الزحمه علیه یوآتلوس به دادگاه شکایت می‏‌کند. بحث زیر از طرف پروتاگوراس و یواتلوس در مقابل رییس دادگاه اقامه می‏‌شود.

پروتاگوراس: اگر من در این دادگاه پیروز شوم، یوآتلوس باید به واسطه حکم صادره از طرف دادگاه حق‏‌الزحمه من را بپردازد. و اگر یوآتلوس در این دادگاه پیروز شود، او اولین دادگاه خود را پیروز شده است و بنابر قرارداد باید حق‌‏الزحمه من را بپردازد. بنابراین در هر حالت یوآتلوس باید حق‌‏الزحمه من را بپردازد.

یوآتلوس: اگر من در این دادگاه پیروز شوم، من به واسطه حکم صادره از طرف دادگاه نباید حق‏‌الزحمه را بپردازم. و اگر پروتاگوراس در این دادگاه پیروز شود، از آنجاییکه من هنوز اولین دادگاهم را پیروز نشده‌‏ام بنابر قرارداد نباید حق‌‏الزحمه را بپردازم. بنابراین در هر حالت من نباید حق‌‏الزحمه را بپردازم.

سوال این است که تناقضی که دفاع پروتاگوراس و دفاع یوآتلوس با یکدیگر دارند از کجا ناشی می‏‌شود و رییس دادگاه چه حکمی باید صادر کند. در این سخنرانی پارادوکس پروتاگوراس را در منطقی صورت‏‌بندی می­کنیم که ترکیبی از منطق توجیه معرفتی و منطق توجیه تکلیف با منطق زمانی (خطی) است. سپس راه­حلی برای پارادوکس پروتوگوراس در این منطق ارایه می­دهیم و همچنین راه‏‌حل لایب‏نیتز را برای این پارادوکس مورد بررسی قرار می‌‏دهیم.

 دوشنبه ۲۸ شهریور ۱۴۰۱، ساعت ۱۶

سخنرانیِ برخط (آنلاین) از طریق  پیوند زیر و به میزبانیِ گروه فلسفه‌ دانشگاه اصفهان در دسترس است:

https://vroom.ui.ac.ir/b/zmj-v2i-ncf-di0

فایل pdf همین اطّلاعیّه: