انجمن منطق ایران سخنرانیِ برخط (آنلاین) برگزار می‌کند
استنتاج بهترین تبیین در سنت عقلیِ جهان اسلام
مهدی عظیمی
دانشگاه تهران
چکیده.
دست‌کم پیش‌از سدۀ ششم ھ ق. در فقه و کلام اسلامی دو روش استنتاجی رواج داشته‌اند، به نام‌های (1) طرد و عکس، یا دَوَران؛ (2) تقسیم و سبر، یا تردید. فیلسوفان و منطق‌دانان مسلمان، با نگرشی قیاسی، این دو را نامعتبر شمرده‌اند. این جستار، امّا، نگرشی غیرقیاسی به این دو را پیش می‌نهد. استنتاج بهترین تبیین یک نوع دلیل غیرقیاسی‌ست مشتمل بر دو مرحله: (1) تولید فرضیه‌های تبیین‌گر، (2) انتخاب بهترین تبیین. دَوَران و تردید را می‌توان به پیش‌دیدهایی از استنتاج بهترین تبیین تأویل کرد که، به‌ویژه، روش‌هایی برای مرحلۀ نخست به دست می‌دهند. این خوانش نه تنها دَوَران و تردید را در برابر نقدهای فیلسوفان و منطق‌دانان قابل‌دفاع خواهد کرد؛ بلکه، از یک سو، به روش‌شناسیِ طرّاحان آن دو، چهره‌ای معاصر، و از دیگرسو، به استنتاج بهترین تبیین پیشینه‌ای کهن در فرهنگی کاملاً متفاوت خواهد بخشید. این یافته‌ها برای تاریخ منطق، تاریخ کلام، و حتی تاریخ فلسفۀ علم، می‌توانند مهم باشند.
دوشنبه ۷ تیر ۱۴۰۰، ساعت ۱۶-۱۷
سخنرانیِ برخط (آنلاین) از طریق پیوند زیر و انتخاب گزینه‌ی میهمان در دسترس است: