هوش مصنوعی عصبی-نمادین: اتصالی دوسویه میان استدلال منطقی و یادگیری
محمد ایزدی (دانشگاه صنعتی شریف)

چکیده
از نگاه تاریخی، در چند دهه اول عمر حوزه پژوهشی هوش مصنوعی، دو سنت (پارادایم) کلی و تا حد بسیار زیادی مستقل، بر نظریه‌های این حوزه و بر تولید و توسعه سامانه‌های مبتنی بر آنها حاکم بوده است: در یک طرف سنت اتصال‌گرایی و یادگیری مبتنی بر روش‌های آماری و شبکه‌های عصبی مصنوعی و در طرف دیگر سنت هوش مصنوعی نمادین مبتنی بر استدلال منطقی با هدف خودکارسازی سیستم‌های استنتاج ارایه شده در منطق‌های متنوع موجود. اگرچه سیستم‌های مبتنی بر شبکه‌های عصبی نتایج و موفقیت‌های کاربردی بسیار مهمی در یادگیری از داده‌ها از خود نشان داده‌اند، اما در این سنت، کاستی‌های خاصی (مانند عدم قابلیت توضیح، دشواری در رعایت برخی محدودیت‌ها یا تضمین برخی ویژگی‌های مورد نیاز در سیستم‌های بحرانی، پیمانه‌ای نبودن، عدم پشتیبانی از استدلال چند مرحله‌ای و موارد مشابه) وجود دارد. از طرف دیگر، سنت هوش مصنوعی نمادین هرچند به نگاه انسانی به مفاهیمی مانند استدلال منطقی، توضیح و تبیین رابطه میان ورودی-خروجی و نحوه رفتار سیسستم‌ها بسیار نزدیک‌تر است اما در عمل، پیاده‌سازی دشوارتر و در نتیجه موفقیت‌های کاربردی بسیار کمتری از خود نشان داده است. لذا در دو دهه اخیر، ترکیب این دو سنت با یکدیگر پیشنهاد شده است، به امید آن که هم‌افزایی آنها هم توضیح‌پذیری و تبیین انسانی بهتری ارایه کند و هم محصولات مهندسی موفق‌تری توسعه یابند. چنین نگاهی به هوش مصنوعی را عصبی-نمادین می‌نامند و گاهی آن را به نام موج سوم هوش مصنوعی می‌خوانند.
در این سخنرانی، ابتدا ضمن مروری سریع بر اصول و مبانی حاکم بر دو سنت مذکور به خصوص از منظر تاریخی، برخی سوالات اساسی در رابطه میان دو مفهوم پایه "یادگیری" و "استدلال" را به بحث می‌گذاریم. سوالاتی از این قبیل: بروز یا محصول هوش‌مندی یادگیری است یا استدلال؟ آیا انسان‌ها (و در مرحله بعد ماشین‌ها) استدلال کردن را یاد می‌گیرند؟ آیا با مدل‌های فعلی یادگیری ماشینی، استدلال کردن اتفاق می‌افتد؟ ‌و ... در ادامه، مروری خواهیم داشت بر برخی از مهم‌ترین پژوهش‌ها و مقالاتی که در دو دهه گذشته، مدعی ارائه سیستم‌های عصبی-نمادین بوده‌اند. برخی کوشیده‌اند بخش‌هایی از مسایلی که علی‌الاصول مساله یادگیری از مجموعه داده‌ها هستند یا بخش‌هایی از فرآیند حل مساله را به روش‌های استدلال (نمادین) بسپارند و برخی تلاش کرده‌اند به مسایلی از جنس استدلال و استنتاج منطقی به کمک روش‌های یادگیری و شبکه‌های عصبی بپردازند.

تاریخ: دوشنبه، ۲۸ مهر ۱۴۰۴، ساعت ۱۶ الی ۱۷:۳۰
سخنرانی به صورت حضوری و مجازی به ميزبانی دانشگاه صنعتی شریف

(سالن خوارزمی، طبقه چهار دانشکده مهندسی کامپیوتر) برگزار می‌شود.

پیوند سخنرانی برخط (آنلاین)
http://vc.sharif.edu/ch/izadi